Mất ngủ là một rối loạn thường gặp trong y học, nhất là trong tâm thần học. Mất ngủ được chia thành hai loại chính là mất ngủ nguyên phát và mất ngủ triệu chứng. Mất ngủ là trạng thái không thoả mãn về số lượng và chất lượng giấc ngủ, tồn tại trong một thời gian dài. Việt Nam theo thống kê chưa đầy đủ khoảng 20% người được khảo sát có rối loạn giấc ngủ.
Rối loạn giấc ngủ có biểu hiện: Thời lượng giấc ngủ giảm. Tất cả các bệnh nhân đều giảm số lượng giấc ngủ, nhiều bệnh nhân chỉ ngủ được 3-4 giờ/ ngày, thậm chí có bệnh nhân thức trắng đêm.
Khó đi vào giấc ngủ: Đây là than phiền đầu tiên, người bệnh không thấy cảm giác buồn ngủ, trằn trọc, căng thẳng, lo âu…Nhiều người bệnh mất từ 30 phút đến 1 giờ 30 phút.
Hay tỉnh giấc vào ban đêm: giấc ngủ của người bệnh bị chia cắt, giấc ngủ chập chờn, không ngon giấc, khi đã tỉnh dậy thì rất khó ngủ lại.
Thức dậy sớm: đa số bệnh nhân phàn nàn là mình ngủ ít quá, tỉnh dậy sớm quá. Các bệnh nhân có thói quen nằm lại trên giường để xem có thể ngủ lại được không, vì vậy nhiều khi họ rời khỏi giường rất muộn so với lúc mà họ chưa bị mất ngủ.
Chất lượng giấc ngủ: Có sự khác biệt giữa người ngủ tốt và người mất ngủ đó là ở người ngủ tốt sau một đêm thấy cơ thể thoái mải, mọi mệt nhọc biến mất, vẻ mặt tươi tỉnh. Còn ở người mất ngủ, đó là một giấc ngủ không đem lại sức lực và sự tươi tỉnh, một giấc ngủ chập chờn đôi khi khó xác định được là có ngủ hay không ngủ.
Diện mạo: vẻ mặt mệt mỏi, hai mắt thâm quầng, dáng vẻ chậm chạp, hay ngáp vặt.
Các triệu chứng mất ngủ liên quan đến chức năng ban ngày như trạng thái kém thoải mái, mệt mỏi vào ban ngày là hậu quả của trạng thái thiếu hụt giấc ngủ. Bệnh nhân mô tả thấy suy nghĩ chậm chạp, ít quan tâm đến công việc, luôn luôn suy nghĩ tập trung vào sức khoẻ và giấc ngủ của họ.Khó hoàn tất các công việc trong ngày, kém thoải mái về cơ thể và giảm hứng thú trong việc tiếp xúc với bạn bè, gia đình…
Các rối loạn tâm thần kèm theo mất ngủ mạn tính như bệnh nhân thấy khó tập trung, chú ý và có các vấn đề về trí nhớ, ít nhiều có rối loạn tâm thần như: trầm cảm nhẹ, lo âu kéo dài, ức chế cảm xúc và không có khả năng chế ngự được sự cáu gắt, bực tức.Sự lo âu cũng có thể xảy ra vào ban ngày nhưng thường tập trung vào buổi tối, nhất là lúc chuẩn bị đi ngủ. Nhiều bệnh nhân vào lúc chuẩn bị đi ngủ thấy sợ hãi, lo lắng, lo sợ rằng mình lại không ngủ được.
Nguyên nhân mất ngủ thường xảy ra sau một sang chấn tâm lí hoặc một loạt những sự kiện bất lợi trong cuộc sống. Người ta còn thấy một số trường hợp mất ngủ mạn tính ngay từ hồi còn nhỏ và một số trường hợp hiếm gặp mất ngủ do nhận cảm về giấc ngủ xấu.
Yếu tố gia đình, cũng như vai trò của nhân cách: Chưa có tài liệu nào khắng định một cách cụ thể.
Nhiều tài liệu khẳng định rằng sang chấn tâm lý như yếu tố gây khởi phát trạng thái mất ngủ; triệu chứng mất ngủ xảy ra đột ngột ngay sau khi có sang chấn tâm tý. Sang chấn tâm lí cũng có vai trò trong việc duy trì mất ngủ mạn tính, thường thì trạng thái mất ngủ tăng lên vào thời điểm có sang chấn tâm lý. Tuy nhiên, nhiều trường hợp sang chấn tâm lý mất đi rồi nhưng mất ngủ vẫn tồn tại, mất ngủ duy trì bởi nỗi sợ không ngủ được, thậm chí là sự lo âu thức dậy vào ban đêm. Bên cạnh đó, mất ngủ còn do sự thay đổi chỗ ngủ, thay đổi môi trường sống, thay đổi múi giờ (đối với những người đi máy bay) cũng gây ra mất ngủ hoặc làm tăng mất ngủ; những người có khó khăn về kinh tế, bất lợi về mặt xã hội cũng là những yếu tố làm tăng mất ngủ.
Điều trị rối loạn giấc ngủ cần vệ sinh tâm lí giấc ngủ. Tạo thói quen thức – ngủ đúng giờ. Nếu đi ngủ mà giấc ngủ không đến, ra khỏi giường làm việc gì đó, đến khi nào buồn ngủ mới quay trở lại giường. Tránh thời gian nằm thụ động ở trên giường (nằm mà không ngủ), nhất là vào ban ngày. Tránh dùng các chất kích thích (chè, cà phê, thuốc lá, rượu…) và tránh căng thẳng về cảm xúc. Chế độ làm việc, hoạt động, giải trí, rèn luyện thân thể… phải hợp lí trong thời gian thức. Trước khi ngủ dùng biện pháp êm dịu khác; xoa bóp, tắm nước ấm, tản bộ, nghe nhạc nhẹ…
Liệu pháp thư giãn: Phương pháp thư giãn để điều trị các bệnh tâm căn và trị mất ngủ rất hiệu quả, gồm các phương pháp làm giãn cơ, thở khí công, tập tư thế đều có liên quan đến cơ chế ám thị, đều lấy ám thị làm điểm tựa, đều nhằm tác động qua lại giữa tâm thần và cơ thể. Dùng cơ thể tác động lại tâm thần: thế, giãn cơ, tư thế làm cho tâm thần thoải mái, yên tĩnh, mất căng thẳng. Dùng tâm thần tác động trở lại cơ thể kể cả hoạt động thực vật, nội tạng theo hướng đã định để loại trừ các rối loạn trong đó có mất ngủ.
Đa số các trường hợp không được điều trị hoặc điều trị không đúng thì có khuynh hướng tiến triển mạn tính, kéo dài hàng năm. Nếu được điều trị kịp thời và đúng, tỷ lệ khỏi cũng khá cao.
Để có giấc ngủ tốt cần có chế độ sinh hoạt, ăn uống và vận động cơ thể hợp lý. Không ăn quá mức, uống nhiều nước hoặc nhiều bia rượu trước khi ngủ. Không uống cafe, trà đặc trước khi ngủ. Vận động cơ thể thường nhẹ nhàng vào buổi tối trước khi ngủ là cần thiết. Phòng ngủ phải rộng rãi, ít tiếng ồn và ít người qua lại.
nguồn gốc sưu tầm
Bình luận